خواجه یوسف همدانی، قدّس سرّه

   امام ابو یعقوب یوسف بن ایوب بن یوسف بن حسین و هرة بوزنجردی همدانی، «پیر بنیان گذاران طریقت نقشبندی» است که به سال 440 یا 441 هجری در بوزنجرد همدان دیده به جهان گشود.

در آغاز جوانی برای کسب علوم و معارف اسلامی به سال 458 یا 459 در سن 18 سالگی راهی بغداد شد و فقه شافعی را در نزد شیخ ابراهیم بن علی بن یوسف فیروز آبادی فرا گرفت و نیز از محضر شیخ ابو اسحق شیرازی(متوفی 476) فقیه معروف شافعی که در آن روزگار ریاست نظامیه را به عهده داشت،کسب فیض کرد. تازه جوان بوزنجردی از اقران پیشی گرفت و به اصفهان و بخارا و سمرقند و خراسان و خوارزم و ماواء النهر سفر کرد و در سال 506 به بغداد باز گشت و در همان مدرسه نظامیه که روزگاری شاگرد آنجا بود، مجلس وعظ و تدریس تشکیل داد. وی طبق نوشتة جامی در تصوف به ابوعلی فارمدی(متوفی 477) دست ارادت داد و با شیخ عبدالله جوینی و شیخ حسن سمنانی صحبت داشته است.

   خواجه یوسف مرو را برای اقامت خویش برگزیده و در آنجا خانقاهی بنا کرده بود که از نظر تکریم آن را «کعبة خراسان » می‌گفتند و در سالهای آخر زندگی برای ارشاد و هدایت سالکان، اغلب به هرات سفر می‌کرد و در آخرین بار که از این شهر به مرو می‌رفت در میان راه در شهر بامیین به سال 535 وفات یافت و جنازة او را در همانجا به خاک سپردند اما پس از مدتی یکی از شاگردانش به نام ابن‌النجار جسدش را به مرو انتقال داد و اینک آرامگاه او در محلی به نام بیرام علی در 30 کیلومتری شمال مرو مطاف اهل دل است.

   یکی از آثار ارزندة خواجه یوسف کتاب «رتبةالحیات» است که گنجینه‌ای گرانقدر از نثر کهن فارسی به شمار می‌رود.

مطالب مرتبط:

آشنایی با طریقت نقشبندی(یک مقالة مفصل)